BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI...

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI

Savaş Başlamadan Önce

İTİLAF DEVLETLERİ: İngiltere, Fransa, Rusya

İTTİFAK DEVLETLERİ: Almanya, Avusturya-Macaristan İmp., İtalya

Savaş Başladıktan Sonra

İTİLAF DEVLETLERİ: İngiltere, Fransa, Rusya Sırbistan, İtalya, Yunanistan Romanya, Japonya, Brezilya, Amerika Birleşik Devletleri

İTTİFAK DEVLETLERİ: Almanya, Avusturya-Macaristan İmp., Osmanlı Devleti, Bulgaristan

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI SEBEBLERİ

Ülkeler arasında görülen sömürge elde etme yarışı

Fransa'nın 19. Yüzyılda Almanya'ya yenilmesi ve kaybettiği Alsas Loren'i

geri almak istemesi

İngiltere'nin Rusya'yı Balkanlar’da serbest bırakması; Avusturya Macaristan'ın çıkarlarının zedelenmesi

Ülkelerin birbirlerine karşı silahlanmaları

Almanya'nın İngiliz sömürgelerini tehdit etmesi

Avusturya Macaristan veliahtının Sırplar tarafından öldürülmesi

SAVAŞIN ÇIKIŞI

1914 yılının 28 Haziran’ında Saraybosna'yı ziyaret eden Avusturya - Macaristan veliahdı François ( Fransuva ) Ferdinand'ın bir Sırplı tarafından öldürülmesi I. Dünya Savaşı’nı başlatan olay oldu.

Avusturya - Macaristan İmparatorluğu katillerin Sırbistan'a sığındığını ileri sürerek bu devlete 28 Temmuz 1914 'de savaş ilan etti. Rusya Sırbistan'ın yanında yer aldı. Fransa, Rusya'yı destekledi. Bunun üzerine Almanya ve Rusya'ya savaş ilan etti. Daha sonra İngiltere, imzalamış olduğu anlaşma gereğince Fransa ve Rusya'nın yanında savaşa katıldı.

Japonya, Asya'daki hakimiyet alanını genişletmek için, Almanya'nın sömürgelerine saldırdı. Savaşın sömürgelere sıçraması savaş alanını genişletti.

Savaş başladıktan sonra İtalya bir süre tarafsız kaldı. Daha sonra kendisine verilmesi için söz verilen ve Güney Anadolu kıyılarına yerleşmek ümidiyle taraf değiştirdi. Savaş devam ederken değişik zamanlarda Romanya, Yunanistan, Brezilya, Portekiz ve ABD İtilaf Devletleri yanında savaşa girdiler

OSMANLI İMPARATORLUĞUNUN SAVAŞA GİRMESİ

Osmanlı İmparatorluğu savaş başladığı zaman tarafsızlığını ilan etmiştir. Osmanlı İmparatorluğunun savaşa girmemesi İtilaf Devletleri’nin işine geliyordu.

• Almanya ise Osmanlı İmparatorluğu’nun savaşa girmesiyle yeni bir cephe açılacak, böylece İngiliz ve Rus birliklerinin Osmanlı cephesine kaydırılmasıyla yükü hafifleyecekti.

Bununla beraber Almanya;

• Boğazların İtilaf Devletleri’ne kapatılacağı için Ortadoğu'da egemenliği İngilizlere kaptırmayacağını düşünüyordu.

Osmanlı Devleti ise;

Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın ve yetkililerin savaşı Almanya'nın kazanacağına inanmaları, kaybedilen toprakların geri alınacağının düşünülmesi,

İngiltere’nin Balkan Savaşları’nda Osmanlı Devletinin karşısında yer alması ve Rusya'nın yayılmacılığına göz yumması sebebiyle Almanya'ya yaklaştı.

• Breslav, ( Midilli) ve Goben (Yavuz) isimli Alman gemileriyle Rus limanlan bombalandı. Rusya'ya savaş ilan edildi.

CEPHELER

Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’nda Savaştığı Cepheler:

1- KAFKAS CEPHESİ

Enver Paşanın yönetiminde Osmanlı ordusunun Rusya'ya karşı açtığı taarruz cephesidir.

Sarıkamış'ta soğuk hava şartları sebebiyle doksan bin asker şehit verilmiştir.

Ruslar Erzurum, Muş, Bitlis, Trabzon ve Erzincan'ı ele geçirmişlerdir.

1917'de Rusya'da Bolşevik İhtilali çıkınca Rusya savaştan çekildi.

Sovyet Rusya ile imzalanan Brest- Litovsk Antlaşması ile Kafkas Cephesi kapandı. 3- Mart -1918 Bu antlaşmada Almanya'da yer aldı. Bu antlaşmaya göre;

Sovyet Rusya daha önce 1878 Berlin Antlaşması ile aldığı Kars, Ardahan, ve Batum'u Osmanlı Devleti’ne geri vermiştir.

• Almanya'nın doğusundaki cephe kapanmıştır.

NOT: Osmanlı Devleti’nin Sovyet Rusya ile imzaladığı ilk ve tek antlaşmadır. ( İhtilalden sonra kurulan rejimle )

• Çanakkale savaşlarından sonra xvı Kolordu komutanlığına atanan Mustafa Kemal Paşa Ruslar’ı yenmiş, Bitlis ve Muş'u kurtarmıştır. (1916)

2- ÇANAKKALE CEPHESİ

İtilaf Devletleri’nce açılan bir cephedir.

Sebepleri:

Ekonomik durumu bozuk olan Rusya'ya yardım etmek

Boğazları ve İstanbul'u alarak Osmanlı Devleti’ni saf dışı bırakmak.

Gelişmesi ve Sonuçları: Çanakkale Boğazına yapılan saldırı 18-Mart- 1915 'de püskürtüldü. Daha sonra Anafartalar, Conkbayırı ve Arıburnu muharebeleri kazanıldı.

Böylece Gelibolu yarımadasının düşman eline geçmesi önlendi.

Mustafa Kemal’in Çanakkale Zaferi’ndeki komutanlığı onun askeri dehasını ispatlamıştır.

Birinci Dünya Savaşı uzamıştır.

Rusya çökmüş ve savaştan çekilmiştir.

3- GÜNEY CEPHESİ

Bu cephede Kanal, Suriye, Irak, Filistin cephelerinde mücadele edilmişti. Özellikle “Kanal Cephesinin” açılması;

• İngiltere'ye sömürgelerinden gelecek yardımları önlemek ve Süveyş Kanalını ele geçirerek İngiltere'yi Mısır’dan çıkarmak amacına yöneliktir

4- BATI CEPHESİ

Bu cephede Osmanlı birlikleri Galiçya, Romanya ve Makedonya 'da savaştılar. Müttefiklerine yardım ettiler.

SAVAŞIN BİTİŞİ VE ANTLAŞMALAR

Savaştan çekilen ilk devlet Sovyet Rusya’dır. Bir süre sonra ABD Wilson İlkelerini yayınlayarak savaşa girdi. Bulgaristan ateşkes isteyerek savaştan çekildi. Daha sonra ise Almanya, Avusturya - Macaristan İmparatorluğu ve Osmanlı imparatorluğu savaştan çekildiler

I. DÜNYA SAVASI’NIN SONUNDA İTİLAF DEVLETLERİ İLE

Bulgaristan Nöyyi 27- Kasım - 1919

Almanya Versay 28- Haziran - 1919

Avusturya Sen Jermen 10 - Eylül -1919

Macaristan Triyanon 4 - Haziran -1920

Osmanlı İmparatorluğu ile Mondros Ateşkes (30- Ekim -1918 ) ve Sevr (10- Ağustos -1920) antlaşmalarını imzaladılar.

I. DÜNYA SAVAŞININ SONUÇLARI

•İttifak Devletleri yenildiler

•Avusturya Macaristan İmparatorluğu parçalandı.

•Avusturya, Macaristan, Polonya, Yugoslavya, Çekoslovakya

Devletleri Kuruldu.

•Osmanlı Devleti’nden Ürdün, Arabistan Irak, Suriye Devletleri koparak bağımsız oldu.

•Ülkeler arası barışın sağlanması için “Milletler Cemiyeti”kuruldu.

•Sömürgecilik nitelik değiştirip mandacılık yayıldı.

•Çok milletli imparatorluklar yıkıldı.

•Yeni rejimler uygulamaya konulmuş, “Cumhuriyet Rejimi” yaygınlaşmıştır.

•Türklerin toprakları işgal edilmiş, Türk Milleti Kurtuluş Savaşını başlatmış ve yeni bir devlet kurmuştur